TO madde ilk olarak yayınlandı Topchubashov Merkezi.
Ermenistan ve Azerbaycan için Yeni Bir Yol: Sürdürülebilir Barış ve İşbirliğine Doğru
8 Ağustos’ta beklenmedik ama çok sembolik bir mekanda Beyaz Saray, Ermenistan ve Azerbaycan ortak bir muhtıra imzaladı Barışa olan bağlılıklarını göstermek ve güney Zangezur’daki bağlantı anlaşmazlığına olası bir çözümün parametrelerini tanımlamak.
Trump yönetimi, Mart ayının başından beri Ermenistan-Azerbaycan konularında “çalışıyor” ve Beyaz Saray zirvesi Steve Witkoff da dahil olmak üzere ABD elçilerinin bu aylarca süren çalışmasının nihai ürünü olarak düşünülebilir. ABD katılımı büyük ölçüde sürpriz olarak geliyor, çünkü hem Ermenistan hem de Azerbaycan bir yıldan fazla bir süredir üçüncü taraf bir arabuluculuk üzerinde ikili bir yol tercihlerini ilan etti.
Mekan seçimi, Ermenistan ve Azerbaycan’ın dış politika önceliklerinin yeniden kalibre edilip edilmeyeceği henüz görülmemiştir.
Ortak beyanın ambalajını açacaksa, daha fazla sembolizm, daha az madde vardır. Üç temel paket gözlemlenebilir: (1) Ermenistan, Azerbaycan’ın Nakhchivan ve Ermenistan’ın daha geniş ticaret arterleriyle bağlantısı ile bağlantısı için bir yol oluşturmak için ABD ile birlikte çalışacak; (2) Ermenistan ve Azerbaycan barış anlaşmasının metnini başlattılar, yani metinde herhangi bir değişiklik olmayacak ve (3) her iki taraf da mevcut statükonun tersine çevrilmediğini beyan ediyor, yani gelecekte ortaya çıkacaksa herhangi bir revizyonist yaklaşımı bastırmaya bağlılar.
ABD Başkanı Donald Trump (R) ve Azerbaycan Başkanı Ilham Aliyev (L) 08 Ağustos 2025’te Washington DC’deki Beyaz Saray’daki toplantılarının ardından “yol haritası” imzaladı (Azerbaycan Başkanlığı / AA fotoğrafı)
Anlaşma, bağlantı ve barış taahhütlerini özetliyor
Birlikte ele alındığında, sürecin kalbi hala Erivan-baku ikili katılımında yatmaktadır, yabancı katılım sadece bu ikili formatı güçlendirdiği sürece yararlıdır. Memorandum Beyaz Saray çatısı altında imzalanmış olabilir, ancak dayanıklılığı Ermenistan ve Azerbaycan’ın ikili diyalogu sürdürüp sürdüremeyeceğine bağlı olacaktır.
Bu bağlamda, ABD desteği, özellikle yatırım ve altyapı finansmanı şeklinde, dış aktörlere barışı dış kaynak tuzağından kaçınırken faydalı olabilir.
Yine de, bu umut verici gelişmelere rağmen, kağıt üzerindeki anlaşmalar veya bildirimler sadece ilk adımdır. Onlarca yıllık düşmanlık, hem Ermenilerin hem de Azerbaycanların kolektif bilincine güvensizlik ile derin kolektif travmalar bıraktı.
Şimdi liderler, sağlanan kırılgan ilerlemeyi çözmekle tehdit edebilecek milliyetçi söylemlere direnme göreviyle karşı karşıya. Bu bağlamda, ekonomik karşılıklı bağımlılık çok önemli bir stabilize edici faktör olabilir. Barışı teşvik eden ortak çıkarları olan ortak ticaret girişimleri, kesinlikle istikrarı sıradan insanların günlük yaşamlarına yerleştirecek ve işbirliğini sadece diplomatik bir idealden daha fazlasını yapacaktır.
ABD Başkanı Donald Trump (C), Azerbaycan Başkanı Ilham Aliyev (L) ve Ermeni Başbakanı Nikol Paşinyan (R), 08 Ağustos, 2025.
Temel dengeleyici güç olarak görülen ekonomik bağımlılık
Belki de önümüzdeki en büyük zorluk, Ermenistan-Azerbaycan ilişkilerini tanımlayan derinden yerleşik güvensizliğin sökülmesinde yatmaktır. Düşmanca anlatılar, stereotipleri körükleyen ve “öteki” ni insanlıktan çıkaran eğitim sistemleri, medya ve siyasi söylem yoluyla yayılmıştır. Bu anlatıların üstesinden gelmek, her iki ülkenin sosyal dokusuna uzanan büyük bir dönüşüm gerektirir.
Özellikle gençlik ve kadınları içeren kapsayıcı diyaloglar, bireylerin kişisel deneyimleri paylaşabilecekleri ve karşıt taraftaki insanları insanlaştırabilecekleri platformlar oluşturmak için kurulmalıdır. Bu tür taban katılımı, otuz yılı aşkın bir süredir çatışmayı körükleyen insanlıktan gelen algıları aşındırmak için vazgeçilmezdir.
Eğitim reformu başka bir önemli adımdır. Her iki ülkedeki müfredatın, çatışmayı yücelten ve komşuları şeytanlaştıran etnonasyonel çerçevelerden uzaklaşması, bunun yerine eleştirel düşünceyi ve her tarafta acı çekmeyi kabul eden ortak bir bölgesel tarihi desteklemesi gerekir. Burada, uluslararası ortaklar ve barış inşası kuruluşları yerel olarak LED reformları desteklemek için dahil olabilir. Bu eğitim ve sosyal girişimler, zorlu ve zaman alıcı olsa da, sürdürülebilir barış için zemin hazırlamak için gereklidir.
Yukarıda tümünü tamamlamak, ortak kültürel olaylar ve değişim programları gibi güven oluşturma önlemleri, toplumlara barış kültürünü aşacak bir unsur haline gelebilir. Sanatsal işbirlikleri, müzik festivalleri ve mutfak borsaları, hatta ortak pazarlar (Sadakhlo’da olduğu gibi), uzun süredir devam eden stereotiplere meydan okuyabilir ve kişisel bağlantılar yaratabilir. Bu tür önlemler, taban seviyesindeki ilişkileri yavaş yavaş normalleştirir ve sonuç olarak güvensizliği değiştirir.
İleriye baktığımızda, Ermenistan-Azerbaycan barış süreci genel olarak, dünya çapında uluslararası barış inşası çabaları için potansiyel bir plan olarak da önemli bir söz veriyor. Dayanıklı barışın taban uzlaşma ve kültürel değişim içermesi gereken çok boyutlu bir yaklaşım gerektirdiğini gösterebilir. Çatışmanın hem yapısal hem de sosyal boyutlarını ele alarak, bu dava kapsayıcı katılım yoluyla yerleşik düşmanlıkların nasıl aşılabileceğini gösterebilir.
09 Ağustos 2025 23:00 GMT+03: 00
